19 kwietnia przypada rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim – największego zbrojnego zrywu Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszego powstania miejskiego w okupowanej Europie. Tego dnia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN organizuje corocznie akcję społeczno-edukacyjną „Żonkile”.
Sadowieńskie żonkile, papierowe kwiaty, które przygotowały Panie z GBP i GOK, 19 kwietnia przypięto wszystkim uczestnikom uroczystego spotkania.
Tego dnia, przed południem, do sali sadowieńskiego GOK-u przybyli mieszkańcy osady, w tym głównie uczniowie Szkoły Podstawowej im. bł. ks. Edwarda Grzymały w Sadownem. Miejscowe władze reprezentowali: Zastępca Wójta Gminy Sadowne p. Marcin Gręda i p. Piotr Olkowski – Wiceprzewodniczący Rady Gminy Sadowne. Spotkanie pod hasłem „Łączy nas pamięć” zorganizowała Gminna Biblioteka Publiczna w Sadownem, a w jej imieniu przybyłych powitała i omówiła przesłanie uroczystości p. Dyrektor GBP Ewa Piórkowska.
P. Sławomir Akonom, nauczyciel i lokalny historyk, omówił genezę zamieszkania terenu Polski, Warszawy, gminy Sadowne przez ludność żydowską. Zaznaczył, iż akcję „Żonkile” dedykujemy cywilom – około 50. tysiącom kobiet, mężczyzn i dzieci przebywających w kryjówkach na strychach domów i podziemnych bunkrach w trakcie walk, a także w gruzach getta po upadku powstania. Przez wiele tygodni pozostawali nieuchwytni dla niemieckich żołnierzy, a ich opór był tak samo ważny, jak opór tych, którzy walczyli z bronią w ręku.
Akcja ta ma też na celu przywrócenie pamięci o ludności Polski narodowości żydowskiej, zamieszkującej w miejscowościach takich, jak Sadowne, gdzie jej populacja stanowiła kilkadziesiąt procent lokalnej społeczności. Jednak bestialski hitleryzm nie miał dla nich litości (o losach sadowieńskich Żydów można poczytać w maszynopisie byłego dyrektora Szkoły Podstawowej w Sadownem ś.p. Edwarda Sówki pt. http://info.sadowne.pl/?cat=841).
Zaprezentowany również został animowany, krótkometrażowy film pt. „Zdążyć przed Panem Bogiem”, wyprodukowany przez Muzeum POLIN (organizatora akcji), oparty na motywach książki „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall (film można obejrzeć na stronie https://www.youtube.com/watch?v=UpiWdfUgRyY&vl=pl). Następnie, w kilku słowach sytuację Żydów Sadownego przedstawił p. Krzysztof Kądziela – emerytowany nauczyciel oraz kustosz Muzeum Leśnictwa i Łowiectwa w Sadownem.
Po zapoznaniu się z przygotowaną w sali wystawą książek na temat losów ludności żydowskiej, szkicem lokalizacji domostw sadowieńskich Żydów i fragmentem zwoju tory z b. miejscowej synagogi, stanowiącym eksponat Muzeum Ziemi Sadowieńskiej, uczestnicy spotkania udali się na sadowieński Majdan, pod pomnik upamiętniający Żydów i Polaków zamordowanych przez hitlerowców w 1943 r., gdzie złożyli kwiaty i zapalili znicze.
Pamięć o przeszłości jest jedną z nadrzędnych wartości!!!
Tekst Sławomir Chyliński
Zdjęcia Sławomir Chyliński strona: www.infosadowne.pl
